Kortizol je glukokortikoidni hormon koji vaše nadbubrežne žlijezde proizvode i oslobađaju. Hormoni su kemikalije koje koordiniraju različite funkcije u vašem tijelu prenoseći poruke krvlju do vaših organa, kože, mišića i drugih tkiva.
Kortizol učestvuje u regulisanju metabolizma ugljenih hidrata, masti i proteina i djeluje na brojne sisteme organa u tijelu. Pravi balans kortizola je od suštinskog značaja za ljudsko zdravlje i ako organizam proizvodi previše ili premalo kortizola može doći i do problema sa zdravljem. Najčešće se naziva „hormon stresa”.
Kortizol je jedan od nekoliko glukokortikoidnih hormona koji pomažu tijelu da kontroliše nivo šećera u krvi, reguliše imuni sistem i pomaže tijelu da reaguje na stres. Može se mjeriti u krvi, urinu ili pljuvački osobe. Testiranjem se mjeri količina kortizola u ovim tjelesnim tečnostima i koristi se za dijagnozu i praćenje zdravstvenih stanja koja utiču na nadbubrežne žlijezde. Normalno je da se nivoi kortizola mijenjaju tokom dana i kao reakcija na različite stresore.
Kortizol hormon
Kortizol je bitan hormon koji utječe na gotovo svaki organ i tkivo u vašem tijelu. Ima mnoge važne uloge, uključujući:
- Određivanje odgovora vašeg tijela na stres
- Pomaže kontrolisati korištenje masti, proteina i ugljikohidrata u tijelu ili vaš metabolizam
- Suzbijanje upale
- Određivanje krvnog tlaka
- Određivanje šećera u krvi
- Pomaže u kontroli vašeg ciklusa spavanja i budnosti
- Vaše tijelo kontinuirano prati razinu kortizola kako bi održalo stabilnu razinu (homeostazu). Više od normalne ili niže od normalne razine kortizola može biti štetno za vaše zdravlje.
>> 8 najopasnijih posljedica stresa
Koji su simptomi visoke razine kortizola?
Simptomi kortizola ovise o tome koliko su povišene razine kortizola. Uobičajeni znakovi i simptomi viših razina kortizola od normalnih uključuju:
- Dobitak na težini, posebno na licu i trbuhu
- Masne naslage između lopatica
- Široke, ljubičaste strije na vašem abdomenu (trbuhu)
- Slabost mišića u nadlakticama i bedrima
- Visoka razina šećera u krvi, koja često prelazi u dijabetes tipa 2
- Visoki krvni tlak (hipertenzija)
- Pretjerani rast dlaka (hirzutizam) kod ljudi kojima je pri rođenju dodijeljena ženska osoba
- Slabe kosti (osteoporoza) i prijelomi
Što uzrokuje niske razine kortizola?
Razina kortizola niža od normalne (hipokortizolizam) smatra se insuficijencijom nadbubrežne žlijezde. Postoje dvije vrste adrenalne insuficijencije: primarna i sekundarna. Uzroci adrenalne insuficijencije uključuju:
Primarna insuficijencija nadbubrežne žlijezde: Primarna insuficijencija nadbubrežne žlijezde najčešće je uzrokovana autoimunom reakcijom u kojoj vaš imuni sistem napada zdrave stanice u vašim nadbubrežnim žlijezdama bez poznatog razloga. To se zove Addisonova bolest. Vaše nadbubrežne žlijezde također mogu biti oštećene zbog infekcije ili gubitka krvi u tkivima (nadbubrežno krvarenje). Sve ove situacije ograničavaju proizvodnju kortizola.
Sekundarna insuficijencija nadbubrežne žlijezde: Ako imate slabo aktivnu hipofizu (hipopituitarizam) ili tumor hipofize, to može ograničiti proizvodnju ACTH. ACTH signalizira vašim nadbubrežnim žlijezdama da proizvode kortizol, tako da ograničeni ACTH rezultira ograničenom proizvodnjom kortizola.
Nizak kortizol simptomi?
Simptomi niže razine kortizola od normalne ili insuficijencije nadbubrežne žlijezde uključuju:
- Umor
- Nenamjerni gubitak težine
- Loš apetit
- Nizak krvni tlak (hipotenzija)
Prirodni lijekovi za smanjenje kortizola
Koristite ove metode kao prirodni lijek za smanjenje kortizola u tijelu:
Vježbajte redovno – Dok vježbate tijelo otpušta nagomilani stres i druge kontraproduktivne emocije te na taj način pomaže u smanjenju kortizola.
Vježbe disanja – Bilo koja vrsta meditacije može smanjiti razinu kortizola. I samo nekoliko dubokih udisaja usred užurbanog radnog dana mogu smanjiti osjećaj tjeskobe i stresa, čime se smanjuje razina hormona stresa.
Smijte se – Studije pokazuju da su smisao za humor, smijeh i neopterećenost korisni u smanjenju razine kortizola i drugih hormona stresa.
Zdravo se hranite – Određene namirnice poput jaja, ribe, nemasnog mesa, sjemenki lana, agruma, bobičastog voća i lisnatog zelja mogu pomoći u vraćanju hormonalne ravnoteže. Dobar način za smanjenje stresa i razine kortizola jest konzumiranje pet malih obroka dnevno. To pomaže u smanjenju osjećaja gladi i žudnje za hranom koja je rezultat visoke razine kortizola.
Naspavajte se – Nedovoljna količina sna sistemski uzrokuje negativnu reakciju tijela. Uspostaviti rutinu spavanja obavezno. Stručnjaci za spavanje preporučuju odlazak u krevet i buđenje u isto vrijeme svaki dan, uključujući i vikende. A zašto je dobro otići spavati prije ponoći pročitajte ovdje.
